Türkiye’nin en gizemli ve en nadir yaban hayvanlarından biri olan Anadolu parsı, uzun yıllar boyunca neslinin tükendiği düşünülen ancak son yıllarda tekrar görüntülenmesiyle dikkatleri üzerine çeken endemik bir türdür. Peki, Anadolu parsı hâlâ Türkiye’de yaşıyor mu? En son ne zaman ve nerede görüntülendi? Kaç tane kaldı, neden korunuyor ve bu nadir yırtıcı hakkında neler biliniyor? İşte Anadolu parsına dair güncel, bilimsel ve detaylı bilgiler...

Anadolu Parsı Türkiye’de Hâlâ Yaşıyor mu?

Evet, Anadolu parsı hâlâ Türkiye’de yaşamaktadır. Uzun yıllar boyunca neslinin tükendiği düşünülmüş olsa da, yapılan izleme ve gözlem çalışmaları sonucunda bu türün Türkiye topraklarında varlığını sürdürdüğü bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Özellikle Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen fotokapan çalışmaları sayesinde Anadolu parsı, tekrar görüntülenerek doğada hâlâ var olduğu net şekilde ortaya konmuştur.

İlk doğrulanan görüntüler 2018-2019 yıllarında Şırnak’ın Cudi Dağı bölgesinde elde edilmiştir. Bu görüntüler, Anadolu parsının Türkiye sınırlarında yaşayan bireylerine ait ilk modern dönem kanıtları olarak kayıtlara geçmiştir. En güncel görüntüler ise 2023 ve 2024 yıllarında yine Cudi Dağı bölgesinde elde edilmiştir.

En Son Nerede Görüldü?

Anadolu parsının en son görüldüğü bölge Şırnak’ın Cudi Dağı olmuştur. Özellikle 28 Kasım 2023 tarihinde yayımlanan fotokapan görüntüleri, bir Anadolu parsının gece saatlerinde avlandığını göstermiştir. Ardından 25 Mayıs 2024 tarihinde termal kameralarla kaydedilen görüntülerde, Anadolu parsı ile bir sırtlanın aynı bölgede karşılaştığı anlar izlenmiştir.

Bu gelişmeler, türün hem aktif olduğunu hem de yaşam alanlarını hâlâ koruduğunu kanıtlamaktadır. Ancak hayvanların güvenliği nedeniyle yaşadıkları bölgeler, yetkili kurumlar tarafından gizli tutulmaktadır.

Anadolu Parsı Türkiye'de Kaç Tane Kaldı?

Anadolu parsının nüfus sayısı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan izleme çalışmalarında birkaç erkek bireyin varlığı doğrulanmıştır. Şu ana kadar dişi bireylere ulaşılamamış olsa da, uzmanlar yakın gelecekte bu konuda da ilerleme kaydedileceğine inanmaktadır. Sayıların açıklanmamasının temel sebebi ise, kaçak avcılığı ve habitat baskısını engellemek amacıyladır.

Koruma altında olan bu tür için yüksek güvenlikli ve teknolojik takip sistemleri kullanılmakta, böylece birey sayıları ve hareketleri sürekli kontrol altında tutulmaktadır.

Anadolu Parsı Nerelerde Yaşıyor?

Anadolu parsı, Türkiye’de daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde, özellikle de dağlık ve ormanlık alanlarda yaşamaktadır. Görüntülendiği en bilinen bölge olan Cudi Dağı, hem coğrafi yapısı hem de insan etkisinden görece uzak olması nedeniyle bu tür için uygun bir habitat sunmaktadır.

Diğer potansiyel yaşam alanları arasında:

  • Hakkâri ve çevresi

  • Siirt

  • Hatay’ın Amanos Dağları

  • Toros Dağları'nın bazı kesimleri

gibi bölgeler sayılmaktadır. Bu alanlarda aktif iz sürme ve fotokapan kurma çalışmaları devam etmektedir.

Anadolu Parsının Özellikleri Nelerdir?

Anadolu parsı, oldukça güçlü ve çevik bir yırtıcıdır. Özellikle dağlık ve kayalık bölgelerde mükemmel bir avcı olarak bilinir.

  • Boy: 200–250 cm (kuyruk dâhil)

  • Ağırlık: Erkeklerde 45–70 kg, dişilerde 35–50 kg

  • Beslenme: Geyik, yaban keçisi, yaban domuzu, küçük memeliler ve kuşlar

  • Davranış: Yalnız yaşar, bölgeci yapıdadır

  • Yaşam Süresi: Doğada ortalama 15–20 yıl

Parlak kürkü, uzun kuyruğu ve iri yapısıyla Anadolu parsı, hem estetik hem de biyolojik açıdan oldukça etkileyici bir canlıdır.

Anadolu Parsı Hangi Türün Alt Türü?

Anadolu parsı, bilimsel sınıflandırmaya göre İran parsı (Panthera pardus saxicolor) alt türü içerisinde değerlendirilmektedir. Geçmişte ayrı bir tür olan Panthera pardus tulliana olarak tanımlanmış olsa da, son genetik çalışmalar sonucunda İran parsı ile büyük ölçüde benzerlik taşıdığı için alt tür olarak yeniden sınıflandırılmıştır.

Bu alt tür, Orta Doğu ve Batı Asya’nın yüksek rakımlı bölgelerinde yaşamaktadır. Türkiye’deki varlığı ise özellikle Anadolu coğrafyasının biyoçeşitlilik açısından zengin yapısını göstermektedir.

Anadolu Parsı Nesli Tükendi mi?

Anadolu parsının neslinin tamamen tükendiği düşünülmekteydi. Ancak 2021 yılında yayımlanan görüntülerle bu kanı çürütülmüştür. Bu görüntüler, bilim camiası ve kamuoyunda büyük heyecan yaratmıştır. Bugün hâlâ çok az sayıda birey yaşasa da, Anadolu parsı resmen nesli tehlike altında olan bir türdür, ama tükenmiş değildir.

Anadolu Parsı Neden Korunuyor?

Anadolu parsının korunma nedenleri hem ekolojik hem de kültürel temellere dayanmaktadır:

  • Ekosistem Dengeleyicisi: Anadolu parsı, ekosistemin en üst yırtıcısıdır. Onun yokluğu, av türlerinin kontrolsüz artmasına ve habitatların bozulmasına neden olabilir.

  • Biyoçeşitliliğin Temsilcisi: Nadir ve özel bir tür olması, Türkiye’nin biyoçeşitlilik açısından ne kadar değerli olduğunu gösterir.

  • Milli Miras: Anadolu parsı, tarih boyunca Anadolu kültürlerinde yer edinmiş, mitolojik ve folklorik anlatımlarda sembol hâline gelmiştir.

Tarım ve Orman Bakanlığı Anadolu Parsını Nasıl Koruyor?

Tarım ve Orman Bakanlığı, Anadolu parsının korunması için çok yönlü bir strateji yürütmektedir. Bu stratejinin başlıca bileşenleri şunlardır:

  • Fotokapanlar ve termal kameralar ile izleme

  • Gizli habitat yönetimi ile hayvanların yaşam alanlarının açıklanmaması

  • Dijital arşivleme ile izlerin kayıt altına alınması

  • Yerli halkla iş birliği yapılarak bilinçlendirme

  • Av yasakları ve sıkı denetimler ile kaçak avcılığın önlenmesi

Ayrıca, koruma altındaki bireylerin takip edilmesi için GPS destekli yaka takibi ve hareket sensörleri de kullanılmaktadır. Tüm bu yöntemler, Anadolu parsının yeniden çoğalabilmesi ve doğada varlığını sürdürebilmesi için önem arz etmektedir.

Editör: Zeki Kılıç