Sarıkamış Harekatı, 22 Aralık 1914 tarihinde Osmanlı ordusunun Ruslara karşı başlattığı saldırı ile başladı. Bu operasyon, 17 Ocak 1915 tarihine kadar sürdü. Harekât, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda Kafkaslar'da yürüttüğü en önemli ve trajik askeri girişimlerden biri olarak kabul edilir. Tarihsel açıdan, bu dönem Osmanlı ordusunun doğu cephesinde yaşadığı en ağır yenilgilerden biridir.
Sarıkamış Harekatı hangi cephede yapıldı? Kafkas Cephesi detayları
Sarıkamış Harekatı, Kafkas Cephesi'nde gerçekleştirildi. Bu cephe, Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusyası arasındaki doğu sınırlarında yer alıyordu. Sarıkamış bölgesi, stratejik konumu nedeniyle önemliydi ve Osmanlı ordusu bu noktayı ele geçirerek Kafkaslar’a ilerlemeyi, Rus kuvvetlerinin doğudaki etkisini kırmayı hedefliyordu. Ancak zorlu coğrafi koşullar, yoğun kar yağışı ve dondurucu soğuklar, harekâtın başarısızlıkla sonuçlanmasında başlıca etkenler oldu.
Sarıkamış Harekatı'nda kaç asker öldü? Gerçek kayıp sayısı ne kadar?
Sarıkamış Harekatı'nda kaç kişi öldü sorusu, tarihçilerin ve araştırmacıların hâlâ tartıştığı önemli konular arasında yer alıyor. Farklı kaynaklar farklı rakamlar verse de genel kabul gören bilgiler şöyle:
Batılı kaynaklar, Osmanlı ordusunun 150 bin askerle harekâta katıldığını ve 90 binin öldüğünü, 40-50 binin ise esir düştüğünü iddia etmiştir. Ancak bu rakamlar abartılı bulunmuştur.
Mareşal Fevzi Çakmak’ın araştırmalarına göre, harekât boyunca toplam 60.000 civarında kayıp verilmiştir. Bu kayıpların içinde:
Yaklaşık 33.000 şehit
10.000 asker hastanede ölmüş
7.000 asker esir düşmüş
10.000 yaralı olarak kaydedilmiştir.
Özellikle donma ve hastalık nedeniyle ölümlerin büyük kısmı gerçekleşmiştir. Komutanların anılarında da donma vakalarının yaygınlığı vurgulanmıştır.
Osmanlı ordusuna ait 12 sahra topu ve 50 dağ topunun kaybedilmesi, sadece insan gücü değil, askeri teçhizat açısından da büyük bir yıkım yaşandığını göstermektedir.
Sarıkamış Harekatı'nın komutanı kimdi?
Sarıkamış Harekatı'nın başkomutanı Enver Paşa'dır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili olan Enver Paşa, harekâtın en üst düzey planlayıcısı ve yöneticisiydi. Enver Paşa’nın, Kafkaslar'da hızlı bir ilerleme ile Rus ordusunu imha etme planı, aşırı iyimserlik, yetersiz lojistik ve yanlış istihbarat nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.
Enver Paşa'nın komutanlık hataları, hem askerî hem de siyasi sonuçlar doğurdu. Harekâtın başarısızlığı, halk arasında büyük üzüntüye ve tepkiye neden olurken, Enver Paşa’nın itibarı da bu süreçte ciddi şekilde sarsıldı.
Sarıkamış Harekatı neden başarısız oldu?
Sarıkamış Harekatı'nın başarısızlık nedenleri şunlardır:
Aşırı soğuk ve yoğun kar yağışı, askerlerin donarak ölmesine yol açtı. Termometrelerin -30 derecelere düştüğü rapor edilmiştir.
Askerlerin kışlık giysi ve erzak eksikliği, birliklerin dayanıklılığını zayıflattı.
Zor arazi koşulları, birliklerin hareket kabiliyetini kısıtladı.
Hatalı istihbarat, Rusların gücünün hafife alınmasına neden oldu.
Koordinasyon eksikliği, harekât planlamasının çökmesine yol açtı.
Bu nedenlerle Sarıkamış Harekatı, askeri tarih açısından ders niteliğinde bir operasyon olarak kabul edilmektedir.
Sarıkamış’tan geriye ne kaldı?
Sarıkamış Harekatı, Osmanlı ordusunun askeri kapasitesini önemli ölçüde zayıflatmıştır. Harekât sonrası, doğu cephesinde savunma hatları kırılmış, Osmanlı birlikleri toparlanmakta büyük zorluklar yaşamıştır.
Ancak Sarıkamış, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde de önemli bir anı olarak yaşamaktadır. Her yıl Sarıkamış Şehitleri anılmakta, özellikle Kars ve Erzurum bölgelerinde törenler düzenlenmektedir. 90 bin asker efsanesi halk hafızasında geniş yer tutsa da, resmi kaynaklar 60 bin civarında kayıp olduğunu doğrulamaktadır.
