Konut kiralarının yüksekliği hem vatandaşın hem de enflasyonun canını yakıyor. Merkez Bankası, bu sorunu çözmek için Enflasyon Raporu’nda bir dizi öneri sundu. Öneriler arasında sosyal konut, kurumsal kiralama, hisseli kiracılık ve vergi düzenlemeleri gibi seçenekler var. İşte detaylar...
Özellikle büyük şehirlerde konut kiraları son yıllarda hızla arttı. Bu durum hem ev sahibi hem de kiracı için sorun yarattı. Ev sahipleri boş kalan konutlarını kiraya vermek için yüksek fiyat istiyor, kiracılar ise uygun fiyatlı ve kaliteli konut bulmakta zorlanıyor. Bu durum enflasyonu da tetikliyor.
Merkez Bankası, Enflasyon Raporu’nda konut kiralarının enflasyon üzerindeki etkisine dikkat çekti. Raporda, konut kiralarının yıllık artış oranının 2023 yılında yüzde 25’i aştığı, bu oranın 2024 yılı başında yüzde 30’a yaklaştığı belirtildi. Raporda, konut kiralarının enflasyon sepetindeki ağırlığının yüzde 15,5 olduğu, bu nedenle kira artışlarının enflasyonu yukarı yönlü baskıladığı vurgulandı.
Merkez Bankası, konut kiralarını düşürmek ve enflasyonu kontrol altına almak için bir dizi çözüm önerisi sundu. Raporda, bu önerilerin etki analizlerine dayanarak hazırlandığı, uygulanması halinde hem arz hem de talep tarafında olumlu sonuçlar doğuracağı ifade edildi.
Merkez Bankası’nın önerileri şöyle:
Kiralık konut arzının artırılması için planlama yapılması, kentsel dönüşüm projelerinin hızlandırılması, kamu arazilerinin değerlendirilmesi, inşaat sektörüne destek verilmesi.
Devlet destekli kiralık sosyal konut sisteminin oluşturulması, dar gelirli vatandaşların uygun fiyatlı ve kaliteli konutlara erişimini sağlaması.
Sermaye Piyasası Kurulu’na bağlı şirketlerle kurumsal kiralama yapılması, bu sayede kiralama süreçlerinin standartlaşması, güvenilirliğin artması, kira gelirlerinin vergilendirilmesi.
Hisseli kiracılık uygulamasının yaygınlaştırılması, bu sayede hem ev sahiplerinin hem de kiracıların mülkiyete ortak olması, kira ödemelerinin azalması, konut piyasasının canlanması.
Konut sayısına göre kademeli vergilendirme ve boş konut vergisi getirilmesi, bu sayede boş konutların kiraya verilmesinin teşvik edilmesi, kira fiyatlarının düşmesi, konut stokunun azalması.
Merkez Bankası, kira artışlarında yüzde 25 sınırına uyulmadığını da raporunda belirtti. Raporda, kira artışlarının yıllık enflasyon oranını geçmemesi gerektiği, ancak bu kuralın uygulanmadığı, kira artışlarının yüzde 30’a yaklaştığı kaydedildi. Raporda, kira artışlarının yasal düzenlemelere uygun olarak yapılması, kira sözleşmelerinin merkezi bir platformda kayıt altına alınması, kira artışlarının denetlenmesi tavsiyeleri de yer aldı.
Konuyla ilgili NTV’ye konuşan İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen, konut kiralarının yüksekliğinin bir kısır döngü yarattığını söyledi. Hepşen, “Özellikle son 2 yıllık zaman döngüsü içerisinde geçmişten gelen kısır döngü yarattık. Düzenlemeye ihtiyaç var ama arzın artırılması gerekir aksi takdirde hiçbir şey konuşmak bir şey ifade etmez.” dedi.
Hepşen, konut üretiminin yetersizliğine de dikkat çekerek, "Eski ruhsat rakamlarına baktığımızda 2012'de 1 buçuk milyon konut adediyken 600-700 bin adetlere kadar düştük. Kamunun mutlaka kiralık konut özelinde farklı gerçekçi bizim de yaptığımız önerilerde olduğu gibi biraz onları da dinleyerek projeleri geliştiriyor olmalı aksi takdirde çözmek zor" dedi.
