Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, sigorta başlangıç tarihine göre farklı kurallarla çalışıyor.
Özellikle 1999-2008 yılları arasında sigortalı olanlar için erken emeklilik imkanı sağlayan yeni düzenlemeler yapıldı.
47, 48 ve 58 yaş seçenekleriyle öne çıkan düzenlemeler, emeklilik planı yapan milyonlarca çalışan için önemli fırsatlar ortaya çıkıyor.
1. DÖNEM: 8 EYLÜL 1999 ÖNCESİ SİGORTALILAR
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar, emeklilikte en avantajlı grup oluyor. Bu dönemde 18 yaşından önce sigortalı olanların çalışma süreleri, hem prim gün sayısına hem de emeklilik yaşına doğrudan katkı sunuyor. Kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi, 18 yaş tamamlandıktan sonra hesaplar yapılıyor. Bu sayede erken sigorta başlangıcı, hem prim gününü tamamlamada hem de daha erken emekli olmada büyük bir avantalar sağlanıyor.
2. DÖNEM: 8 EYLÜL 1999 – 30 NİSAN 2008 ARASI SİGORTALILAR
Bu tarihler arasında sigortalı olanlar için 18 yaş öncesi çalışma süreleri sadece prim gün sayısına eklenebiliyor. Ancak emeklilik yaşı, 18 yaşını doldurduktan sonraki sigorta başlangıç tarihine göre yapılıyor. Kadınlar için emeklilik yaşı 58, erkekler için ise 60 olarak sisteme düşüyor. Erken sigortalılık, prim gününü tamamlamada yardımcı olsa da emeklilik yaşını aşağı çekmiyor.
3. DÖNEM: 30 NİSAN 2008 SONRASI SİGORTALILAR
Prim Odaklı Sistem2008 sonrası sigortalılar için 18 yaş öncesi çalışma süreleri emeklilik hesabında dikkate alınması mümkün olmuyor. Emeklilik yaşı, prim gün sayısının tamamlandığı tarihe göre yapılıyor. Prim gününü erken tamamlayanlar, daha erken emekli olma şansına sahip. Bu sistem, prim gününe odaklanarak yaş şartında belirli bir esneklik sağlıyor.
PRİM GÜN SAYISI VE YAŞ ŞARTLARI
Türkiye’de SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalıları için prim gün sayısı ve yaş şartları farklılık olabiliyor:
SSK: 7200 prim günü
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı: 9000 prim günü
2035'E KADAR VE SONRASI İÇİN EMEKLİLİK ŞARTLARI
31 Aralık 2035 tarihine kadar prim gün sayısını tamamlayan kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşında emeklilik alabiliyor.
Ancak 2035 sonrası prim gününü tamamlayanlar için emeklilik yaşı her yıl bir yaş artış olacak.
Bu nedenle, özellikle 2008 sonrası sigortalıların emeklilik planlamasını dikkatli yapması gerekiyor.
DÖNEMLERE GÖRE EMEKLİLİK ŞARTLARI
8 Eylül 1999 Öncesi:
18 yaş öncesi sigortalılık süresi, hem prim gününe hem de emeklilik yaşına katkı sağlıyor. Bu grupta erken emeklilik, 47-48 yaş gibi erken yaşlarda mümkün olabiliyor.
8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 Arası:
18 yaş öncesi sigortalılık sadece prim gününe ekleniyor. Emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirleniyor. Yaş hesaplaması, 18 yaş sonrası sigorta başlangıcına göre yapılıyor.
30 Nisan 2008 Sonrası:
18 yaş öncesi sigortalılık süreleri hesaba katılmıyor. Emeklilik yaşı 58/60 olarak uygulanıyor, ancak 2035 sonrası kademeli olarak artacak.
MİLYONLARA ERKEN EMEKLİLİK YOLU AÇILIYOR
Meclis’e sunulan yasa teklifi kabul edilirse, staj ve çıraklık sigortası olanlar, geçmiş sürelerini borçlanarak yaş şartı olmadan emekli olabilecek.
TBMM’ye sunulan yeni yasa teklifi kabul edilirse, EYT kapsamı dışında kalan yüz binlerce kişi yaş şartına takılmadan emekli olabilecek. Tüm dikkatler şimdi Meclis’ten çıkacak karara odaklandı.
2023’te yürürlüğe giren EYT düzenlemesi, yaş şartını kaldırarak yaklaşık 3 milyon kişiye emeklilik hakkı tanımıştı. Ancak bu düzenleme, staj ve çıraklık sigortasıyla çalışma hayatına başlayanları kapsam dışı bırakmıştı. Milyonların uzun süredir beklediği çözüm nihayet gündeme geldi.
İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk tarafından sunulan yasa teklifi, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılmasını amaçlıyor.
Teklife göre, staj ve çıraklık dönemleri sigorta başlangıcı olarak kabul edilecek. Bu kişiler, geriye dönük borçlanma yaparak emeklilik süreçlerini başlatabilecek.
KANUNDA NELER YER ALIYOR?
-Madde 1: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. maddesine yeni bir bent ekleniyor.
-Madde 2: Çıraklık, staj ve benzeri eğitim süreleri için geriye dönük borçlanma yapılması halinde bu süreler sigorta başlangıcı olarak değerlendirilecek.
-Madde 3: Yasa Resmî Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girecek.
-Madde 4: Yasanın yürütmesini Cumhurbaşkanı üstlenecek.
BU DÜZENLEMEDEN KİMLER YARARLANABİLECEK?
Yeni düzenleme, aşağıdaki grupları doğrudan ilgilendiriyor:
- Aday çırak ve çıraklar
- İşletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler
- Ortaöğretim ve yükseköğretimde staj yapanlar
- Kamu destekli projelerde çalışan bursiyerler
- Üniversitelerde yarı zamanlı çalışan öğrenciler
Bu kişiler, kanun yürürlüğe girdikten sonraki 3 ay içerisinde başvuruda bulunmaları halinde, geçmiş staj ve çıraklık sürelerini borçlanabilecek. Böylelikle sigorta başlangıç tarihleri geriye çekilecek ve EYT kapsamına dahil olabilecekler.
8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk işe giriş tarihine sahip olan, ancak staj ya da çıraklık sigortası nedeniyle SGK kaydı geç başlayanlar, mevcut EYT düzenlemesinden yararlanamıyordu. Yeni yasa kabul edilirse, bu kişiler de yaş şartı aranmadan emekli olabilecek.
