Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), tarafından Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) ya da bilinen adıyla “yıpranma payı” sistemi, yeni düzenlemeyle yeniden düzenlendi.
Mayıs 2025 itibarıyla başlayan sistem ile erken emeklilik uygulamasında değişikliğe gidildi. Bundan böyle yüksek risk taşıyan mesleklerde görev alan çalışanlar o haktan faydalanabilecek. İşte detaylar…
FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI (FHSZ) NEDİR?
Fiili Hizmet Süresi Zammı, tehlikeli ve yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik avantajı sağlayan bir sistemdir. 5510 sayılı Kanun kapsamında uygulanan bu düzenleme, çalışanlara ek prim günü kazandırır ve emeklilik yaşlarını aşağıya çeker.
360 güne karşılık 60-90 gün ek prim (riskli işlerde), 360 güne karşılık 180 gün ek prim (çok riskli işler – maden gibi)
Ancak bu sistem, en fazla 3 yıl erken emeklilik hakkı tanır. Süreye ve risk düzeyine göre indirim sağlanır; sınırsız bir avantaj değildir.
KİMLERE HAK TANINIYOR
Düzenlemeye göre, yalnızca doğrudan fiziksel risk taşıyan ve bu riske karşı aktif görev üstlenen meslek grupları FHSZ kapsamına alınmaya devam edecek.
Bu meslekler şunlardır:
Yer altı madencileri, Demir-çelik işçileri, Asit ve cıva üretimi çalışanları, Sağlık personeli (doktor, hemşire, ebe), Polis, jandarma, sahil güvenlik, MİT personeli, İtfaiyeciler, Ceza infaz kurumu çalışanları, Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları, Gazeteciler ve TRT çalışanları.
Bu çalışanlar, görevlerinin getirdiği fiziki ve psikolojik riskler nedeniyle erken emeklilik hakkını sürdürebilecek.
BU MESLEKLERDE YIPRANMA PAYI KALDIRILDI
SGK’nın yeni sisteminde bazı meslekler, fiziksel risk içermediği gerekçesiyle FHSZ kapsamı dışında bırakıldı. Bu meslekler artık yıpranma payı alamayacak:
Belediye başkanları, Aşçılar, çaycılar, bekçiler, Bar çalışanları, Sekreterler, danışmanlar, hizmetliler, Muhasebeciler, Spor kulübü yöneticileri, Balık toptancıları, Uluslararası ticaret uzmanları.
Bu karar, işin niteliğinin fiziksel risk taşımaması gerekçesiyle alındı. SGK, yalnızca doğrudan sahada, riskli ortamda çalışanlara bu hakkın tanınmasını esas aldı.
MESLEK KODU ÖNEMLİ
Yeni sistemde, SGK’ya yapılan meslek kodu bildirimleri erken emeklilik hakkının anahtarı konumunda. Yanlış meslek kodu girilmesi, FHSZ hakkının otomatik olarak kaybedilmesine neden olabiliyor.
İtfaiyeci olarak görev yapan bir kişinin SGK sistemine “vasıta sürücüsü” olarak bildirilmesi durumunda, erken emeklilik hakkı iptal edilir.
Bu sorunlara karşı SGK, işverenlere yönelik bir çözüm mekanizması da sundu. Yanlış bildirim yapıldığında, bağlı SGK müdürlüğüne başvurarak düzeltme talebi yapılabiliyor. İnceleme sonrası onay alınırsa, yıpranma hakkı tekrar geçerli hale gelebiliyor.
KOD UYUMSUZLUKLARI REDDEDİLİYOR
Yeni sistem, Nisan 2025’e ait bildirimlerin yapıldığı Mayıs 2025 dönemi itibarıyla resmen devreye girdi. SGK, bu tarihten itibaren yapılan tüm meslek kodu bildirimlerini çapraz kontrol sistemiyle incelemeye aldı. Kod uyumsuzlukları ise sistem tarafından otomatik olarak reddediliyor.
SGK BİLDİRİMLERİ DİKKATLE TAKİP EDİLMELİ
Bu gelişme ile birlikte, 40-51 yaş arasında erken emekli olma şansı, yalnızca bu kriterleri sağlayan meslekler için mümkün hale geliyor. Yıpranma payı avantajından faydalanmak isteyen çalışanlar, görev tanımları ve SGK bildirimlerini dikkatle takip etmeli.
