Kurban Kesmek Farz mı Vacip mi, Kesmeyen Günahkâr Olur mu?

Kurban Bayramı yaklaşırken, birçok Müslümanın aklında aynı sorular beliriyor: Kurban kesmek farz mı, vacip mi? Kesmeyen günahkâr olur mu? Kimler kurban kesmekle yükümlüdür, kimler değildir? İslam dini açısından kurban ibadetinin yeri nedir, dinî hükümleri nelerdir? Bu kapsamlı içerikte, kurban ibadetinin hükmü, şartları, mezhepler arasındaki farklılıklar ve kesmeyen kişinin durumu detaylarıyla ele alınmaktadır. İşte 2025 yılı itibarıyla güncel bilgiler ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın temel kaynaklarına dayanan açıklamalar…

Kurban Kesmek Farz mı Vacip mi?

Kurban ibadeti, Hanefi mezhebine göre vacip, diğer mezheplere göre ise sünnet-i müekkede yani güçlü sünnet olarak kabul edilmektedir. Farz, İslam'da kesin bir delile dayanan ve yapılması kesin olarak emredilen ibadet türüdür. Kurban ise farz değil, ama vacip olduğu için terk edilmesi uygun görülmez.

Hanefi Mezhebine Göre:

Hanefilere göre kurban kesmek vaciptir ve bu ibadet belirli şartlara sahip her Müslüman için dini bir sorumluluk teşkil eder. Vacip, kesin delile dayanan ancak farz kadar kesin olmayan ibadetlerdir. Bu nedenle kurban kesmeyen kişi dinen günah işlemiş sayılır ve bunun telafisi için maddi bir bedel (fidye) verilmesi tavsiye edilir.

Şafi, Maliki ve Hanbeli Mezheplerine Göre:

Bu üç mezhep kurbanı sünnet-i müekkede olarak değerlendirir. Yani yapılması şiddetle tavsiye edilen bir sünnettir. Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) bu ibadeti hayatı boyunca hiç terk etmemesi, kurbanın önemini göstermektedir. Ancak bu mezheplere göre kurban kesmeyen kişi günah işlemiş olmaz.

Kimler Kurban Kesmekle Yükümlüdür?

Hanefi mezhebine göre aşağıdaki şartları taşıyan her Müslüman için kurban kesmek vaciptir:

• Müslüman olmak

• Akıl sağlığının yerinde olması

• Ergenlik çağına ulaşmış olmak

• Mukim olmak (Yani seferî/yolcu olmamak)

• Temel ihtiyaçlarını ve borçlarını karşılayacak seviyede mala sahip olmak

• Nisap miktarı mala sahip olmak (Altın, gümüş veya mal bakımından zekât verecek kadar varlıklı olmak)

Bu şartları sağlayan herkes için kurban kesmek bir ibadettir. Kadın-erkek ayrımı yoktur. Maddi gücü yeten her Müslüman, bu vecibeyi yerine getirmekle yükümlüdür.

Kurban Kesmeyen Günahkâr Olur mu?

Bu sorunun cevabı, mezheplere göre farklılık göstermektedir. Hanefi mezhebine göre kurban kesmek vacip olduğu için, yükümlü olan bir Müslümanın bu ibadeti yerine getirmemesi halinde günahkâr sayılacağı ifade edilir. Bu durumda kişi, maddi durumu yerindeyse kurban bedelini sadaka olarak fakirlere vermelidir.

Ancak diğer mezheplerde bu durum farklıdır. Şafi, Maliki ve Hanbeli mezheplerinde kurban kesmemek günah sayılmaz, ama büyük bir sevaptan mahrum kalmak anlamına gelir. Özellikle Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) bu ibadete verdiği önem göz önünde bulundurulduğunda, imkânı olanın kurban kesmemesi İslam ahlâkı açısından uygun görülmez.

Kimler Kurban Kesmekle Yükümlü Değildir?

İslam’da kurban ibadetinin yükümlülüğü belli şartlara bağlıdır. Aşağıdaki gruplar, bu ibadetten muaf kabul edilir:

• Seferî olanlar (Yani yolculuk hâlinde olanlar)

• Nisap miktarına ulaşmayan gelire sahip olanlar

• Borçları ve temel ihtiyaçları gelirin önünde olanlar

• Ergenlik çağına ulaşmamış çocuklar

• Akli dengesi yerinde olmayan bireyler

Bu gruplar için kurban kesmek dini bir sorumluluk değildir. Ancak isteyen kişiler bu ibadeti gönüllü olarak yapabilirler. Gönüllü kurban kesmek de sevap kazandıran bir ameldir.

Kurban İbadetinin Dinî ve Sosyal Anlamı

Kurban, yalnızca bir hayvanın kesilmesinden ibaret değildir. Kurban ibadeti; Allah’a yakınlaşma, teslimiyet gösterme ve şükür ifadesidir. Aynı zamanda bu ibadet, toplumda yardımlaşma ve dayanışmayı artıran sosyal bir yön taşır.

Kur’an-ı Kerim’de “Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’a ulaşacak olan ancak sizin takvanızdır...” (Hac, 22/37) buyurulmuştur. Bu ayet, kurbanın şekilden ibaret olmayıp manevî derinliğine işaret eder.

Kurban Etinin Dağıtımı Nasıl Olmalıdır?

Kurban kesildikten sonra etinin paylaşımı da dinin önerdiği bir uygulamadır. İslam geleneğinde kurban eti genellikle üçe bölünerek dağıtılır:

1. Bir bölümü ev halkına ve yakın akrabalara ayrılır.

2. Bir bölümü komşulara ve misafirlere ikram edilir.

3. Bir bölümü ise yoksullara ve muhtaçlara verilir.

Bu paylaşım düzeni, sosyal adaletin güçlenmesine, toplumsal dayanışmanın artmasına ve ihtiyaç sahiplerinin sevindirilmesine katkı sağlar.

Kurban Bayramı 2025 Ne Zaman?

2025 yılında Kurban Bayramı, 6 Haziran Cuma günü başlayacak ve 9 Haziran Pazartesi günü sona erecek. Kurban kesimi, bayramın ilk üç gününde gerçekleştirilmelidir:

• 1. gün (6 Haziran): En faziletli gün

• 2. gün (7 Haziran): Kurban kesilmeye devam edilir

• 3. gün (8 Haziran): Son kesim günü

• 4. gün (9 Haziran): Bayram devam eder ancak kurban kesimi yapılmaz

Kurban ibadetinin geçerli olması için, kesimin bu üç gün içerisinde yapılması gerekmektedir.

Kurban İbadetinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kurban edilecek hayvanın sağlıklı, azaları tam ve yeterli yaşta olması gerekir.

• Büyükbaş hayvanlar (sığır, manda) en az 2 yaşında olmalı.

• Küçükbaş hayvanlar (koyun, keçi) ise 6 ayı doldurmuş ve gelişimini tamamlamış olmalıdır.

• Kurban, usulüne uygun olarak besmele ile kesilmeli ve kanının tamamen akması beklenmelidir.

• Kurban sahibi, kesim sırasında orada bulunabilir ve dua edebilir.