Leyla Zana kimdir, kaç yaşında, nereli, neden hapis yattı, siyasi hayatı nasıl başladı, ne zaman milletvekili oldu, hangi cezalara çarptırıldı ve hangi ödülleri aldı gibi sorular, hem siyasi tarihle ilgilenenler hem de güncel gelişmeleri takip eden kullanıcılar tarafından sıkça merak ediliyor.
Leyla Zana kimdir, siyasi kariyeri nasıl başladı?
Leyla Zana, Türkiye siyasetinde kadınların temsili açısından olduğu kadar, Kürt meselesi bağlamında da adı çokça geçen figürlerden biridir. 1961 yılında Diyarbakır’da doğan Zana, eğitimini tamamlayamadan erken yaşta evlendi. 1975 yılında henüz 14 yaşındayken, kendisinden 21 yaş büyük olan Mehdi Zana ile evlendi. Mehdi Zana, 1970’lerde Türkiye sol hareketi içinde tanınan bir figürdü ve Diyarbakır Belediye Başkanlığı yapmıştı.
Leyla Zana’nın eşi Mehdi Zana kimdir, cezaevi süreci nasıl etkiledi?
12 Eylül 1980 darbesi sonrası Mehdi Zana tutuklandı ve 10 yıl hapis cezası aldı. Bu süreç, Leyla Zana’nın siyasete ilgisini artırdı. Eşinin yokluğunda hem çocuklarına baktı hem de kendi eğitimine ve siyasi bilincine yöneldi. Bu dönemde Kürt meselesi ve insan hakları alanlarında aktif olmaya başladı.
Leyla Zana ne zaman milletvekili oldu?
Leyla Zana, 1991 Türkiye genel seçimlerinde, Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Diyarbakır milletvekili olarak TBMM'ye giren ilk Kürt kadın vekil unvanını aldı. 6 Kasım 1991 tarihinde mecliste yemin ederken Kürtçe konuşması, Türkiye siyasi tarihinde bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti. Bu hareketi büyük yankı uyandırdı ve yoğun tepkilere neden oldu.
Leyla Zana neden hapse girdi, kaç yıl ceza aldı?
2 Mart 1994’te dokunulmazlığı kaldırıldı. 17 Mart 1994’te tutuklandı ve 8 Aralık 1994’te yasadışı örgüt üyeliği suçlamasıyla 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Zana’nın tutuklanması ve aldığı ceza, hem Türkiye içinde hem de uluslararası camiada büyük tepki gördü.
Avrupa'dan destek: Sakharov Ödülü ve AİHM kararı
Zana, 1995 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından "Sakharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü" ile onurlandırıldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Zana’nın yargılanma sürecinde adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Bu gelişmelerin ardından 2004 yılında serbest bırakıldı.
Leyla Zana ne zaman serbest kaldı?
8 Haziran 2004’te Ankara Merkez Kapalı Cezaevi’nden serbest kalan Leyla Zana, özgürlüğüne kavuşmasının ardından siyasete dönmeye devam etti. Daha sonra Türkiye’de Demokratik Toplum Partisi (DTP) ve Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) gibi siyasi oluşumlarda aktif rol aldı.
Leyla Zana hangi dönemlerde milletvekili oldu?
1991–1994: SHP listesinden Diyarbakır Milletvekili
2011 (24. Dönem): Diyarbakır bağımsız milletvekili olarak seçildi
2015 (25. ve 26. Dönem): Ağrı Milletvekili olarak meclise girdi
Leyla Zana kaç yaşında?
Leyla Zana, 3 Mayıs 1961 doğumludur. 2025 yılı itibarıyla 64 yaşındadır.
Leyla Zana nereli?
Leyla Zana, Diyarbakır doğumludur. Kürt kökenli bir aileden gelmektedir.
Leyla Zana hangi suçlardan yargılandı, kaç yıl hapis cezası aldı?
Zana hakkında yıllar içinde birçok dava açıldı. En dikkat çekenlerden biri, 21 Mart 2007’de Diyarbakır’daki Newroz etkinliklerinde yaptığı konuşmayla ilgiliydi. Bu konuşması nedeniyle:
Terör örgütü propagandası yapmak suçundan 2 yıl hapis cezası aldı
Daha sonra başka bir dava kapsamında 10 yıl hapis ve siyasi yasak kararı verildi
Ancak bu kararlar Yargıtay tarafından bozuldu ve çeşitli mahkemelerce kovuşturmanın ertelenmesine veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verildi.
Leyla Zana neden tartışmalı bir isim?
Leyla Zana'nın siyaseti, özellikle Kürt meselesi ve anadil gibi konularda yaptığı açıklamalar nedeniyle zaman zaman devlet yetkilileri, medya ve kamuoyu tarafından eleştirildi. Ancak aynı zamanda ifade özgürlüğü, kadın hakları ve demokrasi savunucuları tarafından da desteklendi.
Uluslararası tepkiler ve destek
Zana’nın tutukluluğu ve yargı süreçleri, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve uluslararası insan hakları kuruluşları tarafından dikkatle izlenmiş ve eleştirilmiştir. Özellikle AİHM kararı, Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde önemli bir belge olarak değerlendirilmiştir.
Leyla Zana şu an ne yapıyor?
Zana, aktif siyasette yer almasa da zaman zaman siyasi açıklamalarda bulunmakta, insan hakları ve barış temelli söylemleriyle kamuoyunda yer bulmaktadır. Hakkında zaman zaman çıkan haber ve yorumlar, onun Türkiye siyasi tarihindeki etkisinin hâlâ sürdüğünü göstermektedir.
Leyla Zana kimdir, neden önemlidir?
İlk Kürt kadın milletvekili
TBMM’de Kürtçe yemin eden ilk vekil
15 yıl hapis cezası almış bir siyasetçi
Sakharov Ödülü sahibi
AİHM tarafından hak ihlali kararı verilmiş bir isim
Türkiye'de kadınların ve Kürtlerin temsili açısından simgesel bir figür
