2016 yılında Türkiye'nin başkenti Ankara'da uğradığı suikastla hayatını kaybeden Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, Türkiye-Rusya diplomatik ilişkilerinde derin bir iz bıraktı. Peki, Andrey Karlov kimdir, suikast neden yapıldı, suikastı kim düzenledi, FETÖ bağlantısı var mı, Türkiye-Rusya ilişkileri nasıl etkilendi?
Andrey Karlov kimdir, nerelidir, hangi görevlerde bulunmuştur?
Andrey Gennadiyeviç Karlov, 4 Şubat 1954 tarihinde Moskova’da doğmuştur. Rusya'nın deneyimli diplomatlarından biri olan Karlov, kariyerine Sovyetler Birliği döneminde başlamıştır. Özellikle Kuzey Kore, Güney Kore ve Orta Doğu ülkelerinde çeşitli görevlerde bulunarak, uluslararası kriz diplomatisi konusunda uzmanlaşmıştır.
2013 yılında Rusya Federasyonu'nun Türkiye Büyükelçisi olarak Ankara'ya atanan Karlov, iki ülke arasındaki ticari, siyasi ve kültürel ilişkilerin güçlenmesine yönelik aktif çalışmalar yürütmüştür.
Andrey Karlov suikastı ne zaman, nerede, nasıl gerçekleşti?
Tarih: 19 Aralık 2016
Yer: Ankara, Çağdaş Sanatlar Merkezi
Etkinlik: “Rusya’dan Gözler” adlı fotoğraf sergisi
Karlov, etkinlikte konuşma yaptığı sırada arkasında duran bir saldırgan tarafından arkadan ateş edilerek vuruldu. Saldırgan, silahlı güvenlik görevlisi kimliği taşıdığı için içeriye sorunsuz şekilde giriş yapmıştı. Karlov, olay yerinde hayatını kaybederken, saldırgan ise kısa süre içinde güvenlik güçleriyle çıkan çatışmada öldürüldü.
Olayın canlı yayın ve kameralar önünde gerçekleşmesi, hem uluslararası medyada büyük yankı uyandırdı hem de olayın diplomatik boyutunu artırdı.
Andrey Karlov neden öldürüldü? Suikastın amacı neydi?
Uzmanlara göre suikastın temel amacı, Türkiye ile Rusya arasındaki normalleşme sürecini sabote etmekti. O dönemde Suriye’deki iç savaş bağlamında iki ülke arasında koordinasyon ve diplomatik yakınlaşma yaşanıyordu.
Özellikle Türkiye, Rusya ve İran’ın ortak yürüttüğü Astana Süreci öncesinde yapılan saldırının zamanlaması, saldırının uluslararası boyut taşıdığına işaret etti.
Karlov’un öldürülmesi, bölgesel dengeleri sarsmak, Türkiye’yi diplomatik baskı altına almak ve Rusya’nın Suriye politikasına karşı kamuoyu oluşturmak için düzenlenmiş organize bir provokasyon olarak değerlendirildi.
Andrey Karlov suikastını kim düzenledi, suikastçı kimdi?
Suikastçı, Mevlüt Mert Altıntaş adlı 22 yaşındaki çevik kuvvet polisi idi. Olay yerine resmi kimlik ve silah taşıyarak gelen Altıntaş, Karlov’a birkaç el ateş ederek öldürdü. Suikastın ardından “Suriye’yi unutmayın” şeklinde siyasi sloganlar atan saldırgan, güvenlik güçleriyle çıkan çatışmada ölü olarak ele geçirildi.
Altıntaş'ın daha sonra yapılan dijital ve sosyal medya incelemelerinde, örgütsel bağlantıları olabileceği değerlendirildi.
Suikastın arkasında FETÖ mü vardı?
Evet. Türkiye'deki soruşturma ve mahkeme sürecinde, suikastın FETÖ (Fetullahçı Terör Örgütü) tarafından organize edildiği ortaya kondu.
Altıntaş’ın örgüt evlerinde kaldığı,
FETÖ’nün sınav sorularını aldığı,
Örgütsel söylemler kullandığı,
FETÖ ile iletişim kurduğu kişilerle sık görüşmeler yaptığı,
Şifreli uygulamalar kullandığı
gibi ciddi kanıtlar dosyada yer aldı. Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi, suikastın örgütsel planlama çerçevesinde gerçekleştirildiği kanaatine vardı.
Andrey Karlov suikastı Türkiye-Rusya ilişkilerini nasıl etkiledi?
Suikastın hemen ardından iki ülke arasında diplomatik kriz beklentisi oluşsa da, süreç krize değil iş birliğine dönüştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin, ortak açıklamalarla suikastın provokasyon olduğunu belirtti.
Ortak soruşturma komisyonu kuruldu.
Moskova ve Ankara, süreci karşılıklı diplomatik güveni koruyarak yönetti.
Bu süreçte iki ülke arasında yaşanan koordinasyon ve iletişim, birçok gözlemci tarafından uluslararası diplomaside örnek vaka olarak değerlendirildi.
Putin'in ve Rusya'nın tepkisi ne oldu?
Vladimir Putin, Karlov’un öldürülmesini “terör saldırısı ve diplomatik provokasyon” olarak nitelendirdi. Rusya, suikastın Türkiye ile ilişkileri bozmasına izin vermeyeceğini, bilakis iş birliğini daha da artıracağını duyurdu.
Putin’in bu kararlı açıklamaları sonrası, Türkiye ile Rusya arasında Suriye özelinde diplomatik mekanizmalar hızlandı ve güvenlik alanında da yeni iş birlikleri oluştu.
Suikast davası nasıl sonuçlandı? Kaç kişi yargılandı?
2019 yılında başlayan davada, çoğu FETÖ ile bağlantılı 28 sanık yargılandı. Mahkeme:
Suikastın bireysel değil örgütsel eylem olduğuna,
FETÖ’nün kamu kurumlarına sızan üyeleriyle organize ettiği bir saldırı olduğuna,
Bazı sanıkların ömür boyu ağırlaştırılmış hapisle cezalandırılmasına
karar verdi.
Andrey Karlov suikastı davası, Türkiye’de diplomasiye yönelik en ciddi saldırılardan biri olarak hukuk tarihine geçti.
Andrey Karlov suikastının ardından neler değişti?
Büyükelçilerin koruma protokolleri yeniden yapılandırıldı.
Diplomatik güvenlik prosedürleri sıkılaştırıldı.
Türkiye’nin büyükelçilik binası içi ve dışındaki emniyet düzenlemeleri güncellendi.
FETÖ’nün kamu kurumlarındaki etkisi, bu olayla bir kez daha tartışma konusu oldu.
Suikast, sadece bir bireyin değil, uluslararası diplomasinin kalbine yapılmış bir saldırı olarak kabul edilmiştir.
